https://www.ad.nl/show/kamer-worstel...enis~ad102fb0/
Kamer worstelt met eventuele terugkeer Gouden Koets door omstreden slavernijbeeltenis
VIDEODe Tweede Kamer zit ernstig in zijn maag met een terugkeer van de gerestaureerde Gouden Koets. De politiek is zwaar verdeeld over het idee dat het verbindende koningschap op Prinsjesdag met een omstreden slavernijbeeltenis door de residentie moet rijden.
De gerestaureerde Gouden Koets wordt vanaf vrijdag na vijf jaar afwezigheid voor acht maanden in het Amsterdam Museum getoond. Wat er daarna gebeurt is onduidelijk en plaatst politieke partijen voor een dilemma. Op de koets is een schildering zichtbaar waarop halfnaakte slaven hun rijkdommen aanbieden aan het koningshuis.
De linkse partijen en D66 vinden dat de Gouden Koets in een museum thuishoort. De rechtse partijen FvD, JA21 en PVV vinden dat de koning ermee de straat op moet kunnen. Andere aarzelen nog, zoals VVD en CDA.

Paraderen
Nooit meer mag de koets worden ingezet als rijtuig op Prinsjesdag, hij moet het museum in, meent Sylvana Simons van BIJ1: ,, Het moet eindelijk eens afgelopen zijn met het paraderen van koloniale afbeeldingen als vorm van machtsvertoon.’’ Aan de andere kant stelt FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren: ,,We moeten ons niet emotioneel laten chanteren door een klein groepje drammerige extremisten dat onder elke steen racisme ziet.’’
Alle andere partijen bewegen zich daartussenin. VVD-Kamerlid Rudmer Heerema: ,,De politiek moet niet bepalen met welk voertuig de koning rijdt. Maar als hij ermee wil rijden, dan mag dat. Het voertuig kan ook prima in een museum.’’ Ook CDA-Kamerlid Inge van Dijk spreekt geen veto uit: ,,Het is met name aan de koning om daar een oordeel over te vellen.’’
D66 is de enige duidelijke regeringspartij: ,,Laat ik het zo zeggen: de premier heeft mijn volledige steun als de Gouden Koets in het museum blijft en de koning op Prinsjesdag in een andere koets door Den Haag trekt’’, aldus Kamerlid Joost Sneller. Ook SP, GroenLinks en PvdA-Kamerlid Attje Kuiken zijn voor de museumoptie: ,,Laat hem daar lekker staan!’’ De Partij voor de Dieren wil via een motie regelen dat de Gouden Koets voortaan wordt gebruikt voor bewustwording tegen racisme.
In elk geval tot en met eind februari is de gerestaureerde Gouden Koets, mét slavernijpaneel, een museumstuk in Amsterdam. Maar wat dan? Historici buitelen over elkaar heen, de Curaçaose kunstenaar Ruben La Cruz - die al in 1990 als eerste protesteerde - weet het antwoord wél. ,,Laat de schoolkinderen lessen over slavernij leren die hun ouders niet kregen.’’ Lees het hele verhaal na de foto.

Hij studeerde aan de Vrije Academie in Den Haag, Ruben La Cruz, afkomstig van Curaçao. Hij had zo veel gehoord over Prinsjesdag in zijn nieuwe woonplaats - of zoals hij zelf noemt: Koffertjesdag. Op dinsdag 15 september 1987 stond hij langs de dranghekken in het centrum van de Hofstad, om de rijtoer van toenmalig koningin Beatrix en prins Claus in de Gouden Koets met eigen ogen te kunnen aanschouwen.
Bijna 34 jaar later zegt La Cruz: ,,Ik kwam om de koningin te zien, maar ik zag alleen dat slavenpaneel op de koets. Het raakte me zo hard, zoals mijn volk werd weggezet als tweederangs mensen.’’
Discussie
La Cruz doelt op verreweg het meest besproken onderdeel van de net gerestaureerde Gouden Koets, die de komende maanden een museumstuk wordt. Koning Willem-Alexander opent morgen een expositie rond de Gouden Koets in het Amsterdam Museum, waar het rijtuig nu in een glazen kast op de binnenplaats staat. Eén van de doelen van het museum is om een plaats te geven aan de maatschappelijke discussie over de toekomst van de koets, die dus vooral omstreden is vanwege het zogeheten slavenpaneel. Kunstschilder Nicolaas van der Waay, die eind 19de eeuw vier panelen van de koets beschilderde, liet aan de linkerkant van het rijtuig ‘de Hollandsche maagd’ op een troon geschenken van knielende bewoners van de toenmalige Nederlandse koloniën in ontvangst nemen.
La Cruz, al decennialang beeldend kunstenaar: ,,Ik wilde protesteren tegen die koets, maar ik wist dat de aanvraag van een vergunning lastig zou worden. Daarom besloot ik op het Zomercarnaval van 1990 in Rotterdam over te gaan tot een ludieke actie, door de Gouden Koets na te bouwen in karton.’’ Daarop schreef La Cruz onder meer: Gouden Eeuw Negers Eeuw en Geef ons ons goud terug.
Protesten tegen de Gouden Koets als symbool van de monarchie zijn er al sinds de bouw aan het einde van de 19de eeuw, maar de actie van La Cruz was als eerste gericht tegen het paneel ‘Hulde der Koloniën’. Twintig jaar later schreven de toenmalige Kamerleden Mariko Peters (GroenLinks) en Harry van Bommel (SP) dat het paneel van de koets af gehaald zou moeten worden, waar de Oranjes niets voor voelden.
,,We restaureren hem zoals hij was’’, zei koning Willem-Alexander vorig jaar tegen de pers, bij de zomerse fotosessie bij paleis Huis ten Bosch. ,,Want het is een deel van ons cultureel erfgoed in Nederland. Dus we gaan nog niet de geschiedenis herschrijven bij de restauratie. En zodra de restauratie afgerond is, zien we verder wel.’’
Lessen
Dat moment is nu dus gekomen. Tot en met februari 2022 is de Gouden Koets in elk geval een museumstuk in Amsterdam. Maar dan? Stapt het koningspaar op Prinsjesdag 2022, 35 jaar na de kennismaking van La Cruz met het slavernijpaneel, weer in de Gouden Koets, op weg naar het uitspreken van de Troonrede?
La Cruz zou er niet mee kunnen leven. ,,We geven bewoners van Curaçao een paspoort van het Koninkrijk der Nederlanden, maar dan zouden die burgers wel op zo’n vernederende manier worden afgebeeld op de koets van hun koning? Veel beter is het om ’m straks over te brengen naar het Mauritshuis in Den Haag en daar permanent tentoon te stellen. Zodat de Nederlandse schooljeugd lessen over slavernij kan leren die hun ouders nooit kregen. Het Mauritshuis is echt de geschikte plek.’’
Speelbal
Naamgever en kunstliefhebber Johan Maurits handelde zelf in slaven voor eigen gewin, bleek twee jaar geleden. ,,De koets is een speelbal van de huidige identiteitsstrijd geworden, waarin een grote onverdraagzaamheid tegenover het verleden bestaat’’, merkt historicus en slavernijkenner Piet Emmer op. ,,Ik mag graag naar mooie geveltjes in monumentale stadscentra kijken, maar ik weet dat ze met kinderarbeid tot stand zijn gekomen. Ik ben blij dat die kinderarbeid nu niet meer bestaat, maar dat is nog geen reden om die gevels dan maar af te breken.’’
,,De monarchie is niet echt een moderne staatsvorm, maar eentje die draait om geschiedenis, tradities en continuïteit. Een koets zie je zelden, is echt een voorwerp uit vroeger tijden, dus die twee passen uitstekend bij elkaar. Kies je voor een monarchie, dan hoort daar een paleis in plaats van een doorzonflat bij en een koets in plaats van een Volkswagen. Daarbij: te pas en te onpas wordt de term slavenpaneel gebruikt, maar de slavernij was al lang afgeschaft toen Van der Waay dit schilderde. Wat je ziet is een dankbare koloniale bevolking, die in ruil voor het brengen van de westerse vooruitgang goederen aan een Nederlandse maagd geeft. Als je iets van die tijd begrijpt, dan weet je dat de bevolking van de koloniën inderdaad met dat onderwijs en die gezondheidszorg gebaat was. Die koloniale reflex zie je in Nederland opnieuw nu we Suriname helpen met dokters, verpleegsters, vaccins en zuurstofcilinders in de strijd tegen het coronavirus.’’
Hardnekkig
Die laatste opmerkingen van Emmer vallen verkeerd bij collega-historicus Karwan Fatah-Black. ,,Als je zegt: de slavernij was al afgeschaft, dus daar had het niet mee te maken, dan begrijp je het anachronisme van beeldtaal niet. Dat was bij slavernij en rassenongelijkheid dertig jaar later nog heel hardnekkig. Daar is deze afbeelding een uitdrukking van.’’
Wat er met de Gouden Koets moet gebeuren wil Fatah-Black, die meewerkte aan de expositie in het Amsterdam Museum, niet kwijt. ,,Laat ik me met die verhitte discussie maar eens niet bemoeien. Het is bovendien aan de koning zelf, hij gaat erover.’’
Kamer worstelt met eventuele terugkeer Gouden Koets door omstreden slavernijbeeltenis
VIDEODe Tweede Kamer zit ernstig in zijn maag met een terugkeer van de gerestaureerde Gouden Koets. De politiek is zwaar verdeeld over het idee dat het verbindende koningschap op Prinsjesdag met een omstreden slavernijbeeltenis door de residentie moet rijden.
De gerestaureerde Gouden Koets wordt vanaf vrijdag na vijf jaar afwezigheid voor acht maanden in het Amsterdam Museum getoond. Wat er daarna gebeurt is onduidelijk en plaatst politieke partijen voor een dilemma. Op de koets is een schildering zichtbaar waarop halfnaakte slaven hun rijkdommen aanbieden aan het koningshuis.
De linkse partijen en D66 vinden dat de Gouden Koets in een museum thuishoort. De rechtse partijen FvD, JA21 en PVV vinden dat de koning ermee de straat op moet kunnen. Andere aarzelen nog, zoals VVD en CDA.
Paraderen
Nooit meer mag de koets worden ingezet als rijtuig op Prinsjesdag, hij moet het museum in, meent Sylvana Simons van BIJ1: ,, Het moet eindelijk eens afgelopen zijn met het paraderen van koloniale afbeeldingen als vorm van machtsvertoon.’’ Aan de andere kant stelt FvD-Kamerlid Gideon van Meijeren: ,,We moeten ons niet emotioneel laten chanteren door een klein groepje drammerige extremisten dat onder elke steen racisme ziet.’’
Alle andere partijen bewegen zich daartussenin. VVD-Kamerlid Rudmer Heerema: ,,De politiek moet niet bepalen met welk voertuig de koning rijdt. Maar als hij ermee wil rijden, dan mag dat. Het voertuig kan ook prima in een museum.’’ Ook CDA-Kamerlid Inge van Dijk spreekt geen veto uit: ,,Het is met name aan de koning om daar een oordeel over te vellen.’’
D66 is de enige duidelijke regeringspartij: ,,Laat ik het zo zeggen: de premier heeft mijn volledige steun als de Gouden Koets in het museum blijft en de koning op Prinsjesdag in een andere koets door Den Haag trekt’’, aldus Kamerlid Joost Sneller. Ook SP, GroenLinks en PvdA-Kamerlid Attje Kuiken zijn voor de museumoptie: ,,Laat hem daar lekker staan!’’ De Partij voor de Dieren wil via een motie regelen dat de Gouden Koets voortaan wordt gebruikt voor bewustwording tegen racisme.
In elk geval tot en met eind februari is de gerestaureerde Gouden Koets, mét slavernijpaneel, een museumstuk in Amsterdam. Maar wat dan? Historici buitelen over elkaar heen, de Curaçaose kunstenaar Ruben La Cruz - die al in 1990 als eerste protesteerde - weet het antwoord wél. ,,Laat de schoolkinderen lessen over slavernij leren die hun ouders niet kregen.’’ Lees het hele verhaal na de foto.
Hij studeerde aan de Vrije Academie in Den Haag, Ruben La Cruz, afkomstig van Curaçao. Hij had zo veel gehoord over Prinsjesdag in zijn nieuwe woonplaats - of zoals hij zelf noemt: Koffertjesdag. Op dinsdag 15 september 1987 stond hij langs de dranghekken in het centrum van de Hofstad, om de rijtoer van toenmalig koningin Beatrix en prins Claus in de Gouden Koets met eigen ogen te kunnen aanschouwen.
Bijna 34 jaar later zegt La Cruz: ,,Ik kwam om de koningin te zien, maar ik zag alleen dat slavenpaneel op de koets. Het raakte me zo hard, zoals mijn volk werd weggezet als tweederangs mensen.’’
Discussie
La Cruz doelt op verreweg het meest besproken onderdeel van de net gerestaureerde Gouden Koets, die de komende maanden een museumstuk wordt. Koning Willem-Alexander opent morgen een expositie rond de Gouden Koets in het Amsterdam Museum, waar het rijtuig nu in een glazen kast op de binnenplaats staat. Eén van de doelen van het museum is om een plaats te geven aan de maatschappelijke discussie over de toekomst van de koets, die dus vooral omstreden is vanwege het zogeheten slavenpaneel. Kunstschilder Nicolaas van der Waay, die eind 19de eeuw vier panelen van de koets beschilderde, liet aan de linkerkant van het rijtuig ‘de Hollandsche maagd’ op een troon geschenken van knielende bewoners van de toenmalige Nederlandse koloniën in ontvangst nemen.
La Cruz, al decennialang beeldend kunstenaar: ,,Ik wilde protesteren tegen die koets, maar ik wist dat de aanvraag van een vergunning lastig zou worden. Daarom besloot ik op het Zomercarnaval van 1990 in Rotterdam over te gaan tot een ludieke actie, door de Gouden Koets na te bouwen in karton.’’ Daarop schreef La Cruz onder meer: Gouden Eeuw Negers Eeuw en Geef ons ons goud terug.
Protesten tegen de Gouden Koets als symbool van de monarchie zijn er al sinds de bouw aan het einde van de 19de eeuw, maar de actie van La Cruz was als eerste gericht tegen het paneel ‘Hulde der Koloniën’. Twintig jaar later schreven de toenmalige Kamerleden Mariko Peters (GroenLinks) en Harry van Bommel (SP) dat het paneel van de koets af gehaald zou moeten worden, waar de Oranjes niets voor voelden.
,,We restaureren hem zoals hij was’’, zei koning Willem-Alexander vorig jaar tegen de pers, bij de zomerse fotosessie bij paleis Huis ten Bosch. ,,Want het is een deel van ons cultureel erfgoed in Nederland. Dus we gaan nog niet de geschiedenis herschrijven bij de restauratie. En zodra de restauratie afgerond is, zien we verder wel.’’
Lessen
Dat moment is nu dus gekomen. Tot en met februari 2022 is de Gouden Koets in elk geval een museumstuk in Amsterdam. Maar dan? Stapt het koningspaar op Prinsjesdag 2022, 35 jaar na de kennismaking van La Cruz met het slavernijpaneel, weer in de Gouden Koets, op weg naar het uitspreken van de Troonrede?
La Cruz zou er niet mee kunnen leven. ,,We geven bewoners van Curaçao een paspoort van het Koninkrijk der Nederlanden, maar dan zouden die burgers wel op zo’n vernederende manier worden afgebeeld op de koets van hun koning? Veel beter is het om ’m straks over te brengen naar het Mauritshuis in Den Haag en daar permanent tentoon te stellen. Zodat de Nederlandse schooljeugd lessen over slavernij kan leren die hun ouders nooit kregen. Het Mauritshuis is echt de geschikte plek.’’
Speelbal
Naamgever en kunstliefhebber Johan Maurits handelde zelf in slaven voor eigen gewin, bleek twee jaar geleden. ,,De koets is een speelbal van de huidige identiteitsstrijd geworden, waarin een grote onverdraagzaamheid tegenover het verleden bestaat’’, merkt historicus en slavernijkenner Piet Emmer op. ,,Ik mag graag naar mooie geveltjes in monumentale stadscentra kijken, maar ik weet dat ze met kinderarbeid tot stand zijn gekomen. Ik ben blij dat die kinderarbeid nu niet meer bestaat, maar dat is nog geen reden om die gevels dan maar af te breken.’’
,,De monarchie is niet echt een moderne staatsvorm, maar eentje die draait om geschiedenis, tradities en continuïteit. Een koets zie je zelden, is echt een voorwerp uit vroeger tijden, dus die twee passen uitstekend bij elkaar. Kies je voor een monarchie, dan hoort daar een paleis in plaats van een doorzonflat bij en een koets in plaats van een Volkswagen. Daarbij: te pas en te onpas wordt de term slavenpaneel gebruikt, maar de slavernij was al lang afgeschaft toen Van der Waay dit schilderde. Wat je ziet is een dankbare koloniale bevolking, die in ruil voor het brengen van de westerse vooruitgang goederen aan een Nederlandse maagd geeft. Als je iets van die tijd begrijpt, dan weet je dat de bevolking van de koloniën inderdaad met dat onderwijs en die gezondheidszorg gebaat was. Die koloniale reflex zie je in Nederland opnieuw nu we Suriname helpen met dokters, verpleegsters, vaccins en zuurstofcilinders in de strijd tegen het coronavirus.’’
Hardnekkig
Die laatste opmerkingen van Emmer vallen verkeerd bij collega-historicus Karwan Fatah-Black. ,,Als je zegt: de slavernij was al afgeschaft, dus daar had het niet mee te maken, dan begrijp je het anachronisme van beeldtaal niet. Dat was bij slavernij en rassenongelijkheid dertig jaar later nog heel hardnekkig. Daar is deze afbeelding een uitdrukking van.’’
Wat er met de Gouden Koets moet gebeuren wil Fatah-Black, die meewerkte aan de expositie in het Amsterdam Museum, niet kwijt. ,,Laat ik me met die verhitte discussie maar eens niet bemoeien. Het is bovendien aan de koning zelf, hij gaat erover.’’
Comment