https://www.ad.nl/politiek/energiepr...idee~aca8449f/

Energieprojecten in acuut gevaar door zeldzame orchidee


ONDER POLITICIElke week schrijft politiek verslaggever Hans van Soest over wat er speelt in Den Haag in Onder Politici. Deze week: hoe stikstofactivist Johan Vollenbroek heel Den Haag in zijn greep houdt.

Moedeloze gezichten in het kabinet deze week. Telkens als er een politieke oplossing gloort in de stikstofcrisis, veegt de rechter die van tafel. En het einde is nog lang niet in zicht.

Zo deed de Raad van State woensdag uitspraak over milieuvriendelijke koeienstallen. Utrechtse melkveehouders wilden meer koeien houden door te investeren in een zogeheten stikstofbesparende stal. Zo slaat er minder ammoniak neer in nabijgelegen natuurgebieden. Maar de Raad van State betwijfelt of de techniek in de stallen doet wat zij belooft en zet een streep door de al verleende vergunning.

Voor het kabinet en de coalitiepartijen een forse tegenvaller. Schonere stallen zien zij juist als een van de manieren waarop boeren toch kunnen doorgaan met hun bedrijf. Hoewel de uitspraak niet over alle type stallen gaat, raakt het mogelijk wel alle boeren.





En zo fluit de rechter de politiek wederom terug in het ingewikkelde stikstofdossier. Eerder was er de zogeheten PAS-regeling waardoor boeren en bedrijven konden doorwerken en Nederland toch dacht te voldoen aan de Europese natuurregels. Stikstofactivist Johan Vollenbroek van Mobilisation for the Environment (MOB) vocht de PAS succesvol aan. Ineens lagen overal bouwprojecten stil omdat daarbij stikstof vrijkomt. Het kabinet kwam met een wettelijke bouwvrijstelling die dat deels vlot moest trekken.

Ook de rechtszaak tegen de schone stallen is door Vollenbroek (op foto in rode jas) gevoerd. En wie dacht dat deze uitspraak al verstrekkende gevolgen had, kan volgende maand wel eens helemaal achterover slaan. Dan doet de Raad van State uitspraak in een door hem aangespannen zaak tegen het Porthos-project.

Porthos is een plan waarbij CO₂ van de industrie in de Rotterdamse haven wordt getransporteerd en opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee. Ondergrondse opslag van CO₂ is een van de manieren waarmee het kabinet de klimaatdoelstellingen van Parijs wil halen.

MOB procedeert tegen Porthos. Bij de bouw van de installatie komt stikstof vrij die ook neerkomt in natuurgebieden als Solleveld & Kapittelduinen. Daar groeit de groenknolorchis, een orchidee die we volgens de Natura 2000- regels moeten beschermen.

Vollenbroek vertelt Porthos te hebben uitgekozen om iets groters aan te vechten. ,,We zijn mordicus tegen de bouwvrijstelling, die we zo willen aanpakken.” Hij noemt die wet een ‘blanco cheque’. ,,We hebben het kabinet gewaarschuwd dat dat niet klopt.”

MOB keek met welk project de vrijstelling het best kon worden aangevochten. De bouw van woontorens in Den Haag werd met rust gelaten. Porthos is een dankbaarder prooi. Vollenbroek: ,,Voor het project is ruim 2 miljard euro subsidie uitgetrokken. Dat gaat onder meer naar Shell en Exxon. Wij hebben de projectleider gezegd dat we van de rechtszaak afzien als zij afzien van de subsidie. Dat doen ze niet.”

Als de Raad van State MOB in het gelijk stelt – en het kabinet is knap nerveus – heeft dat grote gevolgen. Bij de aanleg van alle energie- en klimaatprojecten (windmolens, zonneparken) komt immers stikstof vrij. In mei waarschuwde minister Rob Jetten (Klimaat en Energie, D66) de Tweede Kamer dat als de Porthos-zaak wordt verloren er ‘acuut problemen’ ontstaan voor energieprojecten van nationaal belang. En dat er vertraging dreigt voor ‘alle andere projecten’ die nodig zijn om de klimaatdoelen in 2030 te halen.

Sommige politieke partijen zijn fan van Vollenbroek. Zo vierde GroenLinks zijn overwinning in de stallenzaak en zag het als ondersteuning van de eigen opvattingen. De enige oplossing in de stikstofcrisis is minder vee, stelde de partij. Maar ze is ook voor snelle aanpak van klimaatverandering. Hoewel ze kritisch is over ondergrondse CO₂-opslag, stelt GroenLinks op haar website dat we ‘niet de luxe’ hebben het af te wijzen. Dat botst als Vollenbroek straks weer gelijk krijgt.

Andere partijen haten Vollenbroek. De door hem afgedwongen stikstofaanpak sloopt boeren en onze voedselvoorziening, vindt de PVV. Maar de partij is ook mordicus tegen Porthos. PVV-Kamerlid Alexander Kops noemt het ‘nepklimaatbeleid’ en weggegooid geld. Zo zijn tegenstanders soms medestanders in de politiek. En andersom.

Ze zijn knettergek geworden , nu de Efteling een dwangsom omdat ze teveel bezoekers hebben, wat niet mag vanwege de stikstof norm....

Laten we gewoon bejaarden verplicht euthaniseren... we zijn domweg met teveel mensen op onze aarde en vooral in ons land. Hopelijk gaat Putin kernbommen gooien dan redt ie de aarde en de rest vd mensheid.

Ze?? In neem aan dat je bedoelt de rechter in Den Bosch..

Diegene die die regel bepaald heeft misschien? Straks mogen we ook niet meer teveel neuken in sexclubs, teveel stikstofuitstoot😂

Als dat zo is dan ook het COA een dwangsom laten betalen voor veel te veel asiel (geluks) zoekers!

Ach Theo, sleep er maar weer de asielzoekers bij..'we' zijn niet anders gewend van je.

We kunnen ook de jongeren verplicht steriliseren, dan lost het probleem zich ook op.

Dat was destijds (in 2016 al) bepaald door de provincie N-Brabant.. ze zijn al vaker die 5 miljoen gepasseerd, maar tot nog toe zonder 'gevolgen'.. aardig dat ze er al een paar keer mee weggekomen zijn, toch? Heel aardig, denk ik dan. Bijzonder coulant, hhh

belachelijke regel, daar gaat het om, wereld is gek geworden

https://www.bd.nl/binnenland/nieuwe-...ding~ab8175be/

en mensen die bij Schiphol gaan wonen klagen over geluid, en mensen bij een cafe om de hoek ook

en straks klagen deze mensen dat ze geen voedsel meer kunnen betalen omdat het duur en milieu onvriendelijk vanuit andere landen moet komen waar ze amper naar regels kijken, en ook nog vaak wat ongezonder voedsel

domkoppen

moeten we hier maar niet eens stoppen met die topics boeren, klimaat etc? Standpunten worden tig x herhaald en men luistert toch niet naar elkaar, en beter over sex en prostitueebezoek lullen daar is dit forum qua hoofdzaak voor

https://nos.nl/artikel/2444895-uitko...sten-in-2-jaar

Uitkoopregeling boeren geen succes: 20 overeenkomsten in 2 jaar

De eerste uitkoopregeling voor boeren om de stikstofuitstoot te verminderen, is nog geen groot succes. Zeker 750 bedrijven kwamen volgens de provincies in aanmerking voor een vrijwillige uitkoopregeling, maar na ruim twee jaar is met slechts twintig boeren daadwerkelijk een akkoord gesloten. Dat blijkt uit een inventarisatie van de NOS bij alle twaalf provincies.

Volgens de provincies is het aan het Rijk te wijten dat de uitkoopregeling geen succes is. Voortdurend wisselende voorwaarden en de aankondiging van een nieuwe, "woest aantrekkelijke" regeling zouden boeren huiverig hebben gemaakt om aan de eerste uitkoopregeling mee te doen.

Minister Van der Wal geeft in een reactie toe dat het aantal aanmeldingen "mondjesmaat op gang komt". Ze wijst erop dat ze de opkoopregeling met een paar maanden heeft verlengd en heeft hoop dat boeren zich alsnog melden. "De eerste boeren worden nu opgekocht, maar het zijn langdurige trajecten. Dit doe je niet van maandag op dinsdag."

Piekbelasters


Het gaat om de uitkoopregeling voor zogenoemde piekbelasters. De regeling werd in het leven geroepen om boerenbedrijven dicht bij natuurgebieden uit te kunnen kopen. Omdat de ammoniak die koeien en varkens produceren snel weer op de grond terechtkomt, zijn de boerenbedrijven die het dichtst bij natuurgebieden liggen verantwoordelijk voor een relatief groot deel van de stikstofneerslag in die natuurgebieden.

Voor de opkoopregeling was 350 miljoen euro beschikbaar, maar tot nu toe is daar maar een klein deel van uitgegeven met de aankoop van twintig veehouderijen. De regeling is verlengd en loopt nu begin december af. Toch verwachten de provincies niet dat de komende maanden veel nieuwe opkoopcontracten zullen worden getekend, hooguit nog eens enkele tientallen.

"Het valt tegen," zegt stikstofgedeputeerde Ronnes (CDA) van Noord-Brabant ronduit. "We hebben er het maximale uitgehaald," zegt zijn Overijsselse collega Gert Harm ten Bolscher (SGP). "Als je mij twee jaar geleden had gezegd dat we met zes boeren een akkoord konden bereiken, dan was ik niet tevreden geweest. Maar omdat we zoveel beperkingen onderweg zijn tegengekomen, ben ik nu toch wel tevreden over onze prestatie."

'Woest aantrekkelijke regeling'


De gedeputeerden vinden dat de rijksoverheid het niet goed heeft aangepakt. Ronnes: "Den Haag stelde nieuwe regelingen in het vooruitzicht, zogenoemde woest aantrekkelijke regelingen." Hij verwijst naar een uitspraak van minister van Stikstof Van der Wal in de Tweede Kamer.

Zij ontwierp een nieuwe opkoopregeling, die ze "woest aantrekkelijk" noemde en waar boeren in de toekomst op kunnen intekenen. Ronnes: "Je zag bij de aankondiging meteen dat daardoor onzekerheid ontstaat bij de agrariërs waarmee je in gesprek bent. 'Maken we nu wel de goede keuze? Is die regeling niet beter?'"

Dat zag ook zijn Limburgse collega Gabriëls (Groenlinks). "Op het moment dat agrariërs horen dat er een aantrekkelijker regeling komt, dan gaan zij twijfelen, want iedereen wil natuurlijk op het juiste moment en met de beste voorwaarden stoppen."



Onduidelijkheid over voorwaarden


Daar kwam bij dat er tussen het kabinet en de provincies veel onduidelijkheid was over de voorwaarden voor uitkoop. Een voorbeeld: boeren moeten verantwoordelijk zijn voor minimaal twee mol stikstofneerslag per hectare per jaar in een natuurgebied. Eerst werd gezegd dat het getal naar boven kon worden afgerond, zodat 1,95 mol neerslag ook genoeg zou zijn. Later kon dat toch niet en was 2 mol de absolute ondergrens.

Een andere voorwaarde leidde ook tot verwarring. Veehouderijen hebben vaak een vergunning voor meer dieren dan ze daadwerkelijk houden. Het vergunde aantal dieren zou eerst leidend zijn in de berekening of een boer mee mocht doen, zeggen de provincies.

Later hoorden ze van de Rijksoverheid dat ze moesten rekenen met het aantal dieren dat daadwerkelijk in de stal stond. Dat kan net het verschil zijn tussen wel of niet in aanmerking komen voor de uitkoopregeling. Het ministerie van Landbouw zegt in een reactie aan de NOS dat het altijd duidelijk is geweest over deze voorwaarde.

"De spelregels werden tijdens het spel veranderd", zegt de Brabantse gedeputeerde Ronnes. Dat leidde tot veel onzekerheid aan de keukentafel bij boeren die wilden meedoen. "Het zijn hele moeilijke besluiten die de boeren moeten nemen en je wil daar gewoon op een gepaste manier duidelijkheid over geven."

Dat geldt ook voor de Overijsselse gedeputeerde Ten Bolscher. "Soms is bij de gesprekken een hele familie betrokken, omdat het een boerderij is die al heel lang in de familie is. Als dan blijkt dat op een bepaald onderdeel het niet door kan gaan, dan is dat heel pijnlijk en heel vervelend."

Het ministerie van Landbouw zegt dat er voortdurend contact is met de provincies over hoe het Rijk kan helpen bij de uitkoopregeling.

Nieuwe regeling


De drie gedeputeerden hopen dat de volgende opkoopregeling er beter uit komt te zien en dat de voorwaarden duidelijker zijn. Gedeputeerde Gabriëls van Limburg: "Ik vind het jammer, dat als je geld op de plank hebt liggen, je dan de eerste regeling die je hebt niet tot een succes maakt."

Al ziet hij ook bij de nieuwe regeling de problemen alweer op zich af komen. "Er is nog lang geen duidelijkheid over wanneer die gaat starten, er is nog helemaal geen duidelijkheid wat exact die regeling gaat inhouden, dus daar houd ik mijn hart voor vast."

https://www.telegraaf.nl/watuzegt/14...-de-wetenschap

De boerenstand willen halveren is politieke keuze, zeg niet dat het ’moet’ van de wetenschap

Bij discussies binnen de economie, politicologie of sociologie wordt nooit het gezagsargument gebruikt dat ’de hele wetenschap het erover eens is’. Dat komt omdat datgene wat men bestudeert, de politiek, de economie, de samenleving, complexe systemen zijn waarvan je niet kunt voorspellen wat er gaat gebeuren. Daar komt bij dat de mensen die deze wetenschappen bedrijven zich realiseren dat ze hun waardeoordelen nooit helemaal los kunnen knippen van hun wetenschap.

Maar nu komt het gekke: zodra het gaat om bèta-onderwerpen verwachten de alfa’s en gamma’s die ons land besturen opeens wel consensus; ze lopen er massaal achteraan zodra een paar hoogleraren hun vinger opsteken en zeggen dat ze namens de hele wetenschap spreken, zoals laatst 36 ecologen deden over het stikstofplan van het kabinet. En dat terwijl de natuur, het ecosysteem, net zo complex is als de economie of de geschiedenis. De natuur is zelfs het product van geschiedenis, om precies te zijn twee geschiedenissen: de lange termijn van de evolutie, en de kortetermijngeschiedenis van het menselijk handelen. De schitterende zandduinen en heidevelden op de Veluwe zijn ontstaan door het afgraven en het kappen van bomen door de mens.



De biologie bestaat uit moleculaire vakken (mijn terrein), en anderzijds uit ecologie, veldbiologie, landbouwkunde, natuurbeheer. De meest prominente bioloog in ons land op dat tweede gebied is beslist professor Louise Fresco. Zij is voormalig rector van de Universiteit van Wageningen, ooit cum laude gepromoveerd op duurzame landbouw, lid van niet alleen de Nederlandse Koninklijke Akademie van Wetenschappen (KNAW) maar van een hele serie buitenlandse genootschappen, en overstelpt met internationale prijzen.

Wachten


Bij een recente bijeenkomst van de KNAW liet ze zich uit over het stikstofbeleid, zoals altijd genuanceerd maar ook duidelijk. Ze zei iets heel anders dan de 36 ecologen. Ze zei: „We moeten echt af van het idee dat iedereen een super urgent probleem heeft. Er is die meneer wiens naam ik nu niet zal noemen, die telkens roept dat ’de natuur geen dag meer kan wachten’. Ik kan u verzekeren, de natuur kan heel lang wachten. Het is die meneer die niet kan wachten.”

Met deze uitspraak van professor Fresco kan het idee dat er over dit onderwerp wetenschappelijke consensus is definitief de prullenbak in. Dat zal het overigens voor het kabinet nog moeilijker maken om een nieuwe minister van Landbouw te vinden die bereid is de boeren van deze onzin te overtuigen en ’draagvlak onder de boeren’ te vinden.

Komisch


De reacties waren komisch. Het D66-Tweede Kamerlid Tjeerd de Groot dacht dat het over hem ging en reageerde: „Typisch voorbeeld dat je een probleem niet kunt oplossen met de denkwijze die het heeft veroorzaakt. Een denkwijze met als kern dat onze dieren de aarde mogen leegeten, omdat wij in er in Nederland zo goed in zijn.”

Dit is op drie niveaus interessant. In de eerste plaats de ijdelheid dat hij zeker wist dat de professor het over hem had. Ik geef u op een briefje dat dit niet zo was. Veel belangrijker is bijvoorbeeld mijnheer Vollenbroek met zijn stichting MOB die door de rechter in het gelijk is gesteld, wat leidde tot het huidige stikstofplan (wat overigens illustreert dat de regering zelf niet van plan was dit vreemde stikstofbeleid te voeren: Vollenbroek won in de rechtszaal van de Staat der Nederlanden). Na Vollenbroek zou je dan nog eerder denken aan minister Rob Jetten die in zijn recente Abel Herzberglezing dramatisch vertelde dat hij de laatste generatie is die het einde der tijden zou kunnen tegenhouden.

Ten tweede valt op dat het D66-Kamerlid in zijn reactie direct op de persoon gaat spelen door te sneren naar de ’typische denkwijze’. En ten derde de inhoudelijke reactie zelf, die ook na vier keer lezen niet te begrijpen is: „Denkwijze dat de dieren de aarde mogen leegeten omdat we in Nederland er zo goed in zijn.” Wartaal.

Het probleem is deels physics envy bij de besturende alfa’s: ze zijn jaloers op vakgebieden die wél voorspellende uitspraken kunnen doen, zoals de natuurkunde. Ze hebben niet door dat de wet van de zwaartekracht iets anders is dan de complexiteit van een ecosysteem. Daarbij komt een calvinistisch trekje: ze denken dat er een perfecte ’natuurstaat’ bestond die door de mens is bedorven; ze hebben behoefte aan schuldgevoelens, en hameren daarom graag op menselijke schuld voor alle veranderingen aan landschappen. Vooral in het aangelegde Nederlandse parkenlandschap is dat eigenaardig.

Paniekreacties


Fresco heeft volledig gelijk. Er is alle reden om goed aandacht te besteden aan de uitstoot van stikstof, methaan, CO2, en nog meer stoffen. Maar apocalyptische uitspraken (zoals ministers Jetten en Van der Wal steeds doen) dat de wereld bijna vergaat, zijn op geen enkele manier op de wetenschap gebaseerd. Daarom zijn paniekreacties onnodig en misplaatst. Dat D66 de boerenstand wil halveren is een politieke keuze, maar zeg niet dat het ’moet’ van de wetenschap.

Politici willen geen hoeren en boeren meer in Nederland

https://www.parool.nl/nederland/gaat...ssen~bccc03ec/

Gaat dit stalsysteem de stikstofcrisis oplossen?


Is de Lely Sphere dan het stalsysteem dat het stikstofprobleem oplost? De producent belooft tot 70 procent stikstofreductie, een record. De boerensector is dolenthousiast. Maar wat zijn de mooie woorden waard? Het ongemakkelijke antwoord: dat valt niet goed te controleren.



Al twee jaar zoemt het rond in melkveehoudend Nederland: de Lely Sphere komt eraan. Een stalsysteem dat, volgens de producent, ons stikstofprobleem kan oplossen zonder dat er boeren moeten worden uitgekocht. Lely is een groot bedrijf uit Maassluis dat zich specialiseert in stalinnovaties als melkrobots. Nu is er dus de Sphere. Die kost een boer met 120 koeien zo’n 160.000 euro.

De Sphere belooft niet alleen mest en urine van elkaar te scheiden, zoals de stalvloeren die eerder deze maand door de Raad van State werden afgeschoten, maar zuigt bovendien de ammoniak uit de lucht én zet uitwerpselen om in waardevolle mest. Een circulair systeem dat volgens ‘rapporten’ goed is voor maximaal 70 procent stikstofreductie.

Mathé van den Bosch uit Oudenbosch (West-Brabant) is een van de weinige boeren die er al een heeft staan. Onder meer bij hem zijn de metingen uitgevoerd die later dit jaar definitief moeten bepalen hoeveel stikstof de Sphere bespaart. “Het begon als een moetje,” zegt Van den Bosch.



“In Brabant besloten ze een paar jaar geleden al dat boeren minder stikstof moesten uitstoten. Maar nu ben ik blij met de Sphere. Je rúíkt gewoon dat het werkt. Als ik van de melkvee- naar de jongveestal loop, waar ik het systeem niet heb, komt de ammoniakgeur me tegemoet. Zo rook het vroeger overal.”

De droge mest die overblijft, gebruikt Van den Bosch om over zijn gras uit te rijden. “Met de torenhoge kunstmestprijzen is dat een zegen. Het levert echt een mooie besparing op.”
Stikstofsleutel ligt in melkveehouderij


Op 5 oktober komt stikstofbemiddelaar Johan Remkes met zijn adviezen voor de oplossing van de stikstofcrisis. In de melkveehouderij ligt daarvoor een belangrijke sleutel. De landbouw is goed voor meer dan de helft van de Nederlandse uitstoot, de melkveehouderij neemt daar weer een belangrijk deel van voor haar rekening. Om boeren met veel koeien perspectief te bieden, zou het niet gek zijn als Remkes het kabinet adviseert te kijken naar stalsystemen als dat van Lely.

Door de Raad van State-uitspraak van 7 september staan dit soort systemen echter wel in een ander daglicht. De hoogste bestuursrechter oordeelde dat van twee stalvloeren hoogst onzeker is of ze wel zo stikstofbesparend zijn als wordt beloofd. Daardoor mogen ze niet dienen als basis voor een natuurvergunning.

Een streep door de rekening van melkveehouders met deze vloeren, maar eigenlijk van alle boeren die willen investeren in emissiebesparende staltechnieken, analyseerden juristen al snel. Elke boer die in de buurt van beschermde natuur woont en een stal heeft waarvan het precieze effect niet vaststaat, is nu potentieel aangeschoten wild.

Ook voor het kabinet is dat een lastige realiteit. Minister Christianne van der Wal gaf aan dat ze technische innovatie blijft zien als bouwsteen voor de stikstofoplossing. Maar wat heb je daaraan, als die innovatie zo kwetsbaar is voor de rechter?

Dubieus principe

Terug naar de Lely Sphere. Kunnen we de percentages die de fabrikant ons hierbij voorspiegelt wél vertrouwen? Critici reageren zuinigjes. Volgens milieujurist Ton van Hoof van Mobilisation for the Environment (MOB) is de Sphere voor de helft gebaseerd op ‘hetzelfde dubieuze principe’ als de twee vloeren die de Raad van State afschoot.

Dat er ook ammoniak uit de lucht wordt gezogen, is volgens Van Hoof ‘misschien’ een waardevolle toevoeging. “Maar als de vloer niet doet wat hij belooft, zal er toch meer stikstof ontsnappen dan men claimt.”

MOB-voorman Johan Vollenbroek, die met zijn juristen de zaak over de stalvloeren bij de Raad van State won, noemt de Lely Sphere ‘de meest recente fopspeen van de vee-industrie’. Áls die de stikstofuitstoot al vermindert, dan staan daar veel nadelen tegenover, stelt Vollenbroek. Hij wijst erop dat de Sphere niets doet aan andere nijpende problemen in de veehouderij, zoals de uitstoot van broeikasgassen en de import van soja uit Zuid-Amerika voor veevoer. Ook zorgt het systeem volgens Vollenbroek voor extra water- en elektriciteitsverbruik.

Jan Willem Erisman, milieuhoogleraar in Leiden, noemde een investering in de Sphere eerder in NRC ‘levensgevaarlijk’. “De reden waarom ik terughoudend ben, is dat de boer nog niet weet hoeveel stikstof hij moet reduceren, en ook niet wat er nog op hem afkomt aan klimaat- en waterkwaliteitsmaatregelen,” verklaart hij desgevraagd. “Daardoor is het raadzaam om nu geen hoge kosten te maken.”



Veel steun uit de sector

Lely laat zich door de scepsis niet afleiden. Het bedrijf krijgt dan ook nogal wat steun. John van der Ent, algemeen directeur van Spar, stelde bij de opening van het vernieuwde Lelyhoofdkwartier in juni dat het kabinet elke melkveehouder een Sphere moest geven: veel goedkoper dan uitkopen. Onder de toehoorders waren koning Willem-Alexander en Henk Staghouwer, toen nog minister van Landbouw. Die sprak van een ‘goed idee’ en noemde Lely een voorbeeldbedrijf.

Ook de agrarische sector staat achter de Sphere. LTO-baas Sjaak van der Tak prijst het systeem vaak aan. Zuivelproducent FrieslandCampina en de Rabobank gingen zelfs een officiële samenwerking aan met Lely. Een boer die investeert in de Sphere krijgt korting op de aanschaf, een vergoeding via het melkgeld en rentekorting.

Voor een pilot is veel belangstelling. Meer dan zeshonderd melkveehouders meldden zich, terwijl er maar 96 Spheres te ‘vergeven’ zijn. De gesprekken lopen, meldt Lelywoordvoerder Inge Baars. De bedoeling is dat elke provincie acht Spheres krijgt.

Het vonnis van de Raad van State bereikte vanzelfsprekend ook Maassluis. Lely vindt het vervelend dat hun Sphere op één hoop wordt gegooid met twee slecht werkende stalvloeren. “Dat zijn geen complete systemen zoals de Lely Sphere.” Volgens Lely is het essentieel ‘dat er met meer nuance gekeken’ wordt en dat ‘de verschillen’ duidelijk zijn.

Schimmige praktijken

De overheid heeft een overzicht van alle stikstofreducerende stalsystemen, de zogeheten RAV-lijst. De ‘emissiefactoren’ die daar voor elk systeem genoteerd staan, worden gebruikt bij vergunningverlening aan boeren.

De Sphere staat op de RAV-lijst met een ‘voorlopige emissiefactor’ van 3,6 kilo stikstofuitstoot per dier per jaar. Een lager cijfer dan elk ander systeem op de RAV-lijst. Een normale koeienstal komt uit op 13 kilo. Het gevolg: een boer met een Sphere mag qua stikstofuitstoot veel meer koeien houden dan een collega met een gewone stal.

De voorlopige emissiefactor van 3,6 voor de Sphere is niet gebaseerd op metingen, maar op gegevens die Lely aanleverde en het oordeel dat een adviescommissie van de overheid, de Technische Adviespool (TAP), daar vervolgens over velde. Volgens criticasters een wat ondoorzichtig proces, maar van schimmige praktijken is geen sprake, bezweert André van Boheemen, TAP-lid en specialist op het gebied van luchtemissies.

Proefstallen

Hij wil niet specifiek ingaan op het Lelysysteem, maar kan in het algemeen wel wat zeggen over de beoordeling van stalsystemen. “Een heel lage waarde,” zegt Van Boheemen, “daar worden boer, producent en overheid natuurlijk blij van. Maar het moet wél kloppen. Daar komt de TAP om de hoek kijken. We hebben specialisten op het gebied van techniek, meten, enzovoorts. We zijn uiterst kritisch, kijken naar elk cijfertje, nemen ieder rapport van A tot Z door. Álles moet kloppen.”

Het rapport waarin de score van 3,6 voor de Sphere wordt onderbouwd, is niet openbaar. Belangstellenden kunnen het opvragen bij Lely, maar het bedrijf wil het desgevraagd niet verstrekken. “Dat komt omdat het definitieve rapport een lager getal gaat geven; dat rapport willen we delen,” stelt Lelywoordvoerder Baars.

Om tot een definitieve emissiefactor te komen, zijn metingen verricht in vier proefstallen, onder meer in die van Mathé van den Bosch. “Ze zijn geloof ik zes keer langs geweest, en meten dan 24 uur lang met allerlei sensoren.” Meerdere betrokkenen bevestigen dat de metingen gunstig uitpakken. Voor het einde van het jaar wordt de definitieve factor verwacht, die daardoor uit lijkt te komen op een recordscore ónder de 3,6.

vervolg:

Geen verschil

Eind goed, al goed? Zo simpel is het dus niet. De Raad van State velde begin september een principieel oordeel. Een emissiefactor is leuk en aardig, maar als er twijfel over bestaat, kan een vergunning worden aangevochten, is de strekking.

In de proefstallen zijn de resultaten van de Sphere misschien geweldig. Maar hoe pakken die uit als een boer met het systeem werkt in een niet-gecontroleerde omgeving, als onderdelen vies worden, rubbertjes slijten, de boel ouder wordt? Melkveehouder Van den Bosch heeft er alle vertrouwen in. “De techniek wordt beter, dit systeem is minder slijtagegevoelig dan zijn voorgangers. En er zitten sensoren op die aangeven of het goed functioneert.”

Bij een van de twee door de rechter afgeschoten stalvloeren bleek de praktijk juist tegen te vallen. Wat heet: het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zag bij een mestanalyse – een experimentele meetmethode – niet eens verschil met een normale vloer, terwijl een stikstofhalvering was beloofd.

TAP-lid Van Boheemen noemt het frappant dat er verschil zit tussen het theoretische verhaal en de door de CBS aangetroffen praktijk. “Er lijkt een puzzelstuk te missen. Maar ook het CBS vond daar geen sluitende verklaring voor.” Volgens Van Boheemen is het dan ook nog geen feit dat systemen in de praktijk minder werken dan tijdens de metingen van de TAP, maar een ‘hypothese’.

Ongemakkelijke waarheid

Het probleem: een echt antwoord is zo moeilijk te vinden. Ja, in de proefstallen wordt met geavanceerde apparatuur gemeten om tot een definitieve emissiefactor te komen. Die metingen geven een ‘representatief’ beeld van het stalsysteem in kwestie, vindt Van Boheemen. Maar: “Metingen zijn slechts een weergave van de werkelijkheid, er is altijd enige onzekerheid.”

Die onzekerheid neemt daarna, als een systeem definitief de markt op gaat, eigenlijk alleen maar toe. Elk systeem krijgt van de TAP een ‘leaflet’ mee, waarin staat hoe het gebruikt moet worden om tot de beste resultaten te komen. De Omgevingsdienst kan bij controles checken of een boer volgens die handleiding werkt. Maar ammoniakuitstoot meten, dat gebeurt niet.

“Een betaalbaar systeem waarmee je bij boeren continu meet hoeveel ammoniak er uitgestoten wordt, is er nog niet,” zegt Van Boheemen. Volgens verschillende experts gaat het sowieso nog jaren duren voor die meetapparatuur er komt.

De ongemakkelijke waarheid is dat niet te controleren valt of een emissiearme stal in de praktijk écht doet wat hij belooft. En daar zit volgens deskundigen nou net de crux. Accepteer je die onzekerheid en gun je boeren stappen op het innovatieve pad? Of trek je de lijn van de Raad van State door: dat er concrete twijfel is over het effect van emissiearme stallen op kwetsbare natuur, en dat die twijfel er niet mag zijn?

Wetenschappers denken na over tussenoplossingen. Gerard Migchels, onderzoeker aan Wageningen University & Research (WUR), pleit voor een ‘stallen-apk’. “Zodat een boer moet aantonen dat hij een systeem op de juiste manier gebruikt. Idealiter zou je dat combineren met metingen. Maar ja: onbetaalbaar.”

Heel glad ijs

Lely zegt voorstander te zijn van een ‘periodieke meetsystematiek’. De landbouwinnovator uit Maassluis laat zich door het vonnis van de rechter niet van de leg brengen. Ook de Rabobank gaat door met de pilot. Daardoor investeren binnenkort bijna honderd melkveehouders een paar ton in een systeem dat veel belooft, maar waarvan het effect in de praktijk niet te bewijzen is. Ze zullen hoogstwaarschijnlijk niet de laatsten zijn.

De vraag is wat Remkes het kabinet zal adviseren over de nieuwe staltechnieken. MOB-jurist Van Hoof noemt het ‘heel glad ijs’, mocht dit pad verder worden bewandeld. “Maar het is een levensgroot risico dat het wel gaat gebeuren.”

WUR-onderzoek Migchels pleit voor een genuanceerde discussie. “Stalinnovaties zijn niet de enige oplossing, maar ook niet waardeloos. Ze komen van pas in een mix van maatregelen. Sommige boeren stoppen, sommigen gaan minder intensief werken, sommigen kiezen ander voer, sommigen stalinnovaties. En ja, het systeem van Lely heeft in die categorie zeker een bepaalde charme.”

Dat is Mathé van den Bosch met hem eens. Hij is blij dat hij de kans kreeg te investeren in de Sphere. “Maar of ik nu safe zit? Dat weet je in dit land tegenwoordig nooit meer.”

Tijdens het live interview van Premier Rutte door Sven Kockelman gisterenavond in het Catshuis voor het tv programma Op1, verzamelde een groep demonstrerende boeren op tractoren buiten rond het Catshuis. Na het tv interview ging Rutte met deze boeren in gesprek over de stikstofplannen die het kabinet Rutte wil uitvoeren die ten koste gaan van de boeren.

nieuwe minister van Landbouw is daar en die doet al meer pro boeren uitspraken en dat stikfstof probleem over meer groepen een probleem is en dat de boeren te veel benadeeld zijn, dat geeft hoop. Hopelijk komt Remkes ook met een plan morgen dat meer eerlijker is en minder ten koste van de boeren gaat.

https://www.telegraaf.nl/nieuws/3434...leen-op-boeren

Jaar 2030 blijft op zichzelf wel staan
Remkes haalt stevig uit naar kabinet: ’Focus niet meer alleen op boeren’

DEN HAAG - Na maandenlang praten komt Johan Remkes eindelijk met zijn langverwachte stikstofrapport. De aanbevelingen daarin moeten ervoor zorgen dat de stikstofstorm gaat liggen.

Bronnen melden aan De Telegraaf dat Remkes met zo’n twintig aanbevelingen komt. VVD, D66, CDA en CU spraken in het coalitieakkoord af dat voor het jaar 2030 de stikstofuitstoot gehalveerd moet zijn. CDA-leider Wopke Hoekstra legde in augustus een bom onder die afspraak door in een AD-interview te zeggen dat die afspraak voor het CDA ’niet heilig was’.


Volgens een goed ingevoerde bron blijft er wel gefocust worden op boeren rond de Natura 2000-gebieden, waar de opgave het grootst is.

Ⓒ ANP / JEFFREY GROENEWEG

Remkes zou in zijn aanbevelingen het jaar 2030 op zichzelf laten staan. Wel ziet hij dat het behalen van de stikstofdoelen in bepaalde gebieden een stuk eenvoudiger is dan in andere. Hij zou pleiten voor meer flexibiliteit, melden ingewijden. Of overal de stikstofreductie op tijd gehaald kan worden moet worden bepaald tussen 2025 en 2028. Dan is er ook meer duidelijkheid over de uitkoop van piekbelasters.

Kritiek op gemaakte keuzes


Remkes zal ook flink uithalen naar het kabinet. Kritiek komt er volgens bronnen op de politieke keuzes die zijn gemaakt waardoor boeren in de verdrukking zijn gekomen. Vooral de presentatie van het stikstofkaartje door minister Christianne van der Wal en het ontbreken van een goed toekomstperspectief voor de boerenstand (door de inmiddels vertrokken landbouwminister Henk Staghouwer) heeft voor veel wantrouwen gezorgd. Daarnaast moet er ’gefocust worden op boeren rondom Natura 2000-gebieden’, zegt een goed ingevoerde bron. Daar is de opgave het grootst en kan op korte termijn veel resultaat worden bereikt door gericht met boeren in die gebieden om tafel te zitten. Dat zou rust moeten brengen onder boeren die elders in het land vee houden, maar op het beruchte stikstofkaartje zagen dat hun regio flink moest inleveren terwijl daar geen kwetsbaar natuurgebied te vinden is.

Verder zal Remkes naar verwachting aanbevelingen doen om ook andere sectoren, zoals de industrie en mobiliteit, evenredig te laten bijdragen in de stikstofreductie. Daarmee komt niet meer de volledige focus te liggen op de boerensector, iets dat overigens ook al in het coalitieakkoord is opgenomen. Op termijn zou er ook ruimte moeten ontstaan voor een alternatief voor de zogeheten ’kritische depositiewaarde’: een rekenmethode die Remkes eerder al een ’onbevredigend instrument’ noemde. Een goed alternatief dat juridisch standhoudt is echter niet snel gemakkelijk te realiseren. Daarop zal het kabinet eerst moeten broeden.

nou Remkes heeft gesproken, geeft kabinet veeg uit de pan hoe ze het aangepakt hebben en dat er teveel schuld aan de boeren is gegeven, maar dat 2030 nog wel als uitgangspunt wordt aangehouden. Nederland moet inzetten op nieuwe vormen van landbouw. Stikstofkaartjes moeten van tafel. Ook industreeen, mobiliteit moeten worden aangepakt qua uitstoot en niet alleen de boeren. Piekbelasters versneld uitkopen

zo ff de hoofdpunten

35% van de stikstofuitstoot komt via het buitenland ons land binnen.

Dat OOK de industrie aangepakt moet gaan worden is heel positief.. plus dt 2030 het uitgangspunt blijft. Versnelling uitkopen piekbelasters ook heel goed lijkt me.

https://www.telegraaf.nl/nieuws/1359...n-polariserend

Remkes sneert naar D66: ’Halveren veestapel onverstandig en polariserend’

DEN HAAG - Stikstofbemiddelaar Johan Remkes noemt politieke pleidooien voor het halveren van de veestapel „buitengewoon onverstandig en polariserend.” In zijn eigen woordenboek komt het woord ’halveren’ niet voor, zegt hij.

Remkes, zelf een vooraanstaand VVD’er, noemde geen partijen bij naam, maar in politiek Den Haag heeft vooral coalitiepartij D66 herhaaldelijk gepleit voor zo’n halvering van de hoeveelheid vee, die veel ammoniak uitstoot.

Volgens de bemiddelaar lijkt het willen halveren van de veestapel soms wel „een geloofsartikel.” Dat is hij „van een pragmatische partij niet zo gewend.”

oude wijn in nieuwe zakken, natuurlijk was die Remkes even onbetrouwbaar als Kaag en Rutte, hij geeft kabinet terecht kritiek, en leeft zogenaamd mee met de boeren, maar alles wordt gewoon doorgezet

dus laat ze het hele land maar plat leggen, weg met die mafiabende in den Haag , het is schofterig gewoon.

Wat een domme lul is die Jesse Klaver ook weer die altijd zo veel kritiek heeft op de regering en Rutte hoe zij politiek bedrijven en altijd over eerlijkheid en transparantie begint. Nou hij heeft gisteren laten zien wat zijn ware gezicht is en dat ie geen haar beter is met zijn uitspraken. We kunnen hem straks bijna persoonlijk aansprakelijk houden als de boeren harde akties gaan houden....